O³ – Onderwijs Onderzoekend Ontwikkelen 

Samen ontwikkelen, samen meer impact!

Een nieuwe fase in schoolontwikkeling

De introductie van de term opbrengstgericht werken (OGW) ligt al een tijdje achter ons. De term heeft veel scholen uitgedaagd het onderwijs opnieuw onder de loep te nemen. Dat heeft vaak mooie resultaten opgeleverd. Er zijn met name grote stappen gezet bij die scholen die ontdekt hebben dat er pas echt opbrengstgericht gewerkt wordt wanneer zowel de docent als de leerling er zich voor inzet.  Opbrengstgericht werken op alle niveaus.

In de praktijk is er nog een groot aantal scholen waarbij voornamelijk nieuwe indicatoren en procedures ontwikkeld zijn. Datateams zijn opgetuigd en er wordt met regelmaat op de opbrengsten gerapporteerd. Alle lessen hebben een doel gekregen, maar de bedoeling is niet altijd even duidelijk.

We zijn aanbeland in een nieuwe fase van denken over onderwijsontwikkeling en kwaliteit. Dit zien we bijvoorbeeld terug in de wijze waarop de inspectie acteert.  Deze controleert voornamelijk of aan de basiskwaliteit wordt voldaan. Het is echter de school zelf die verder bepaalt wat goed onderwijs is en of hieraan wordt voldaan. Dit stimuleert scholen om opnieuw op zoek te gaan naar de bedoeling van het onderwijs, dat wat de school verstaat onder goed onderwijs.

Ontwikkelen gaat niet vanzelf

“Wij zijn in ontwikkeling” horen wij veel schoolleiders zeggen. Ontwikkelen gaat vaak met horten en stoten, met vallen en opstaan. Het is geen proces, waarbij je een rechte lijn van A naar B trekt. Schoolleiders constateren dat verandering nodig en mogelijk is. Zij willen met succes de school verder ontwikkelen en daarbij de kwaliteiten en inzichten van hun personeel, maar ook de leerlingen en de omgeving zo veel mogelijk een plek geven, zonder te verzanden in eindeloze bespiegelingen. 

Waarom zou je daar een externe partij bij betrekken?

Als scholen bij elkaar een kijkje in de keuken nemen rondom een collegiale visitatie, of wanneer de school gebruikt maakt van eigen mensen, is men al snel geneigd verwonderd of complimenteus te zijn. Dit draagt echter niet noodzakelijk bij aan de verandering. Voor verandering is heldere feedback en een scherpe analyse nodig, met tegelijk een sterke nadruk op eigenaarschap en continuïteit. 

“Ons belang is dat de schoolontwikkeling effectief wordt, uw eigen mensen leggen de prioriteit, terecht, bij de praktijk van vandaag. Zo voorkomen we verzanding.”

Onze aanpak voor schoolontwikkeling in 5 stappen

Een traject voor schoolontwikkeling valt niet maar te vatten in een standaardaanpak. Wij werken daarom vanuit maatwerk, waarbij de processtappen er als volgt uitzien:

1.     Nu-meting

De nu-meting is een participatief onderzoek. Dit betekent dat de school zelf een belangrijke bijdrage aan het onderzoek draagt. Samen met de schoolleiding, leraren, leerlingen en ouders maken we een analyse, waarbij we feitelijkheden en zienswijzen bij elkaar brengen. We onderzoeken, maar werken tegelijkertijd aan gezamenlijke beeldvorming door mensen met elkaar in gesprek te brengen. Zo brengen we samen in beeld wat de huidige situatie is. Leidinggevenden en medewerkers van de school zijn uitdrukkelijk betrokken bij de inrichting en uitvoering van het onderzoek. We kijken onder andere naar de tijdsbesteding, de kwaliteit van de instructie, het leeraanbod en de wijze waarop de resultaten al dan niet worden gemonitord. Verder kijken we naar aspecten die te maken hebben met de schoolcultuur, het leiderschap, de samenwerking met de omgeving en de bredere schoolorganisatie.

2.     Versterken van de bewustwording en belang

Op basis van de nu-meting bespreken we het zelfbeeld en verwoorden gezamenlijke ambities. We presenteren en bespreken de resultaten van het onderzoek met het team. Ook bespreken we een aantal voorlopige aanbevelingen om uiteindelijk te komen tot een gedragen beeld en bijbehorende doelen van het team zelf. Wie zijn we? Wat gaat goed en waar zien we kansen voor verbetering?

3.     Ontwikkeltraject: Samen in beweging

Opzetten en begeleiding van een ontwikkelgroep (regie- of werkgroep). Deze groep zet de uitkomsten van de nu-meting, met de input van de betrokkenen, om in een plan van aanpak. Vervolgens monitort de groep de resultaten en het eigenaarschap,  borgt en tevens de kwaliteitszorg ondersteunt. Het ontwikkeltraject kan de volgende onderdelen omvatten:

• Versterken lesvaardigheden
• Klassenbezoeken en praktische feedback en reflectie met leraren en leidinggevenden.
• Procesbegeleiding van de ontwikkelgroep
• Versterken Leidinggeven: ondersteuning van de schoolleiding in de aansturing van de kwaliteitszorg.
• Scholingsbijeenkomsten als bezinning op nieuwe thema’s of verdieping van kennis en vaardigheden.

4.     Borging

Borgen gaat over vastleggen, vasthouden en het garanderen van door-ontwikkeling. Verankering in gemeenschappelijk gedrag en gezamenlijke processen en systemen. Een benadering die verankerd is in beleid, gedrag en in activiteiten en systemen is geborgd. Tegelijkertijd wil je dat het onderwijs door blijft ontwikkelen. De fase van borging is geen fase die pas aan het einde aan de orde komt. Het loopt als een rode draad door het leidinggeven, de regiebijeenkomsten en de nu-meting.