Waardeloze waarden?
Op onze scholen in Nederland staan de waarden respect, tolerantie en veiligheid hoog in het vaandel. We zien het als onze pedagogische opdracht om kinderen te vormen en aandacht te leren hebben voor de ander en deze in zijn waarde te laten. De ontwikkelingen in onze maatschappij, waarbij onze veiligheid en vrede steeds minder vanzelfsprekend lijken, vraagt ons om nog actiever in te gaan op de pedagogische opdracht van ons onderwijs, om tot veiligheid, vrede en geborgenheid te komen.
Israël en Palestina
Ik heb het voorrecht gehad de afgelopen week met een groep onderwijsprofessionals Israël en de Palestijnse gebieden te bezoeken. In deze gebieden is de roep om vrede groot. Mensen verwachten het heil niet van de politiek, maar wel van het onderwijs en van inspirerende leiders die opstaan. Eén van de meest inspirerende schoolleiders die ik sprak was Eli Nechama, directeur van de Bialik-Rogozin school in Tel Aviv. Hij is directeur van een school die o.a. vluchtelingkinderen opvangt. Graag ga ik in op drie uitspraken die hij over de pedagogische opdracht van zijn school deed.
Drie tips
Ten eerste: “Encourage children to dream”. Kinderen worden gezien en bevestigd in wie zij zijn. Zo laat je zien dat je om ze geeft, van ze houdt. In lessen wordt veel aandacht besteed aan wat mensenrechten zijn, en leraren laten de waardigheid van elk kind doorklinken in hun eigen houding en gedrag. Zowel de dromen over vrijheid, vrede en waardigheid van ieder mens als het dromen over jouw eigen talenten krijgen de aandacht. Heb jij de droom om mee te doen aan de Olympische spelen, of wil je de Nobelprijs van de vrede wil winnen? Zeg dan nooit “dit kan niet”. Durven wij ook op deze manier te dromen met onze leerlingen?
Ten tweede: “Feeling that they are belonging.” De school is geen school, maar een gemeenschap in en voor de buurt. Mohammed is Mohammed en Johannes is Johannes en dat veranderen we niet, we leren wel wat de ander beweegt. Daar waar tolerantie nog afstand mag impliceren, verdiepen kinderen zich in de achtergrond en beweegredenen van de ander. Dit kan gebeuren door een plant uit je eigen land in de schooltuin te planten, je moedertaal op school te leren of door je te verdiepen in de cultuur of religie van de ander. Overigens spreken we dan niet meer over leerlingen, maar over kinderen en hun ouders.
Ten derde: “For communication you need a language and a heart”. De hoge ambities die de school heeft vragen om een sterk fundament en een ijzersterke flexibiliteit van leraar en schoolleider. Een blauwdruk zou niet werken. Onderwijs gaat daarmee verder dan “taakbeleid” en beperkingen die van overheidswege worden ervaren worden omgebogen tot kansen. De sterke focus op wie de leerlingen zijn, de liefde voor hen en hun dromen gaat samen met deskundige leraren. Leer-, ontwikkelachterstanden en trauma’s zijn juist op deze school ook aanwezig.
Liefde voor de kinderen, de wijk en de wereld zijn wat mij betreft de drijvende gedachte achter het leiderschap dat de directeur en leraren van deze school laten zien. De uitspraken van Eli raakten mij. In de drijvende gedachte zullen wij ons allen herkennen.
https://www.youtube.com/watch?time_continue=7&v=4QlvR2ZSdWU
(Gepubliceerd op 3 april 2017 op www.verus.nl)
